. ایجاد انگیزه در نوجوانان یکی از مهمترین وظایفی است که والدین در ارتباط با نوجوانان برعهده دارند. هر والدی تمایل دارد تا فرزندش در طول زندگی هدفمند و با انگیزه باشد. نوجوانی دوره حساس و بحرانی است و با تجربیات و چالش‌های مختلفی برای فرد و والدینش همراه است. نوجوانی که با انگیزه باشد نسبت به تصمیم‌ها و هدفی که برای آینده خود در نظر گرفته است بیشتر تلاش می‌کند و پیش می‌رود. از این جهت می‌توان گفت انگیزه‌مند کردن نوجوانان می‌تواند یکی از وظایف اساسی والدین باشد. با این حال بسیاری از والدین نمی‌دانند که چه کاری باید انجام دهند تا متناسب فرزندشان باشد بنابراین می‌توان گفت آشنایی والدین با روش‌ها و راهکارهای مورد نیاز جوانان برای ایجاد انگیزه امری ضروری و حائز اهمیت به نظر می‌رسد.
ایجاد انگیزه در نوجوانان
می‌توان گفت انگیزه آن چیزی است که دلیل گرایش، اعمال و نیاز‌های فرد است، به عبارتی می‌توان گفت انگیزه، جهت زندگی فرد را مشخص می‌کند. به طور کلی انگیزه به دو حالت درونی و بیرونی تقسیم می‌شود. انگیزه‌ای که از درون فرد نشأت گرفته شود، انگیزه درونی است، و انگیزه‌ای که به دلیل تاثیر دیگران به وجود بیاید، انگیزه بیرونی نامیده می‌شود. انگیزه بر اساس نوع عمل، شدت متفاوتی دارد، برخی از اعمال و اهداف نیازمند انگیزه قوی‌تری هستند و برخی دیگر نیاز به انگیزه قوی ندارند. به طور کلی نوجوانی دوره‌ای است که با چالش‌های متعددی همراه است و یکی از همین چالش‌ها، بی‌انگیزگی در نوجوانان است. در ادامه مقاله عوامل بی‌انگیزگی نوجوانان توضیح داده می‌شود.
موانع ایجاد انگیزه در نوجوانان
اعتماد به نفس پایین
برخی از نوجوانان به دلیل نداشتن اعتماد بنفس و عزت نفس کافی دچار بی‌انگیزگی و تردید و دودلی در ارتباط با فعالیت مورد علاقه‌شان می‌شوند. به عبارتی فرد علاقه و توانایی انجام کاری را دارد، اما اعتماد بنفس لازم برای انجام آن فعالیت را ندارد. همین خودناباوری فرد باعث ایجاد بی‌انگیزگی در او می‌شود.
اهداف بزرگ و دست نیافتنی
بر اساس اصول روانشناسی اهداف باید دست‌یافتنی و مطابق با توانایی‌های فرد باشد. اهداف غیرمعقول و بزرگ به طوریکه با توانایی‌های فرد سازگار نباشد، می‌تواند باعث ایجاد بی‌انگیزیگی در انجام فعالیت‌ها شود. نوجوانان معمولاً نسبت به توانایی‌های خود کمی اغراق می‌کنند و این مسئله باعث می‌شود تا برخی مواقع اهداف بسیار بزرگ و دست‌نیافتنی برای خودشان در نظر بگیرند. بر همین اساس هرچقدر که تلاش کنند به آن هدف نمی‌رسند و به مرور زمان دچار بی‌انگیزگی می‌شوند. به طور کلی اگر هدف بسیار کوچک یا بسیار بزرگ باشد و با توانایی‌های فرد متناسب نباشد منجر به بی‌انگیزگی می‌شود.
خستگی روانی مانعی بر ایجاد انگیزه در نوجوانان
به طور کلی زندگی یک فرایند دشوار است و نیاز به تلاش و کوشش دارد، در همین راستا در زندگی راه‌های زیادی برای رسیدن به موفقیت وجود دارد. دغدغه فکری زیاد نسبت به این مسئله که کدام روش بهترین گزینه است می‌تواند موجب سردرگمی و در نهایت بی‌انگیزگی فرد شود. زیرا در چنین شرایطی نوجوانان سردرگم می‌شوند و نمی‌توانند مناسب‌ترین راه را انتخاب کنند و در نتیجه بی‌انگیزه و تسلیم می‌شوند.
سبک زندگی ناسالم
سبک زندگی ناسالم یکی از مهمترین عواملی است که بر بی‌انگیزگی نوجوانان تاثیر دارد. امروزه بسیاری از نوجوانان سبک زندگی ناسالمی را تجربه می‌کنند که می‌تواند منجر به ایجاد مشکلات فراوانی شود. از جمله مواردی که در ارتباط با سبک زندگی ناسالم که بر بی‌انگیزگی و پریشانی نوجونان تاثیر می‌گذارد، می‌توان به خواب ناکافی، تغذیه نامناسب، ورزش نکردن، مصرف مواد مخدر و محرک و… اشاره کرد. این مسائل به طور غیرمستقیم و مستقیم می‌توانند بر جنبه‌های مختلفی از زندگی نوجوانان تاثیر منفی بگذارند.
برنامه‌ریزی نامناسب | ایجاد انگیزه در نوجوانان
برنامه‌ریزی همانند یک شمشیر دو لبه عمل می‌کند. اگر برنامه‌ریزی صحیح و موثر باشد می‌تواند منجر به موفقیت و ایجاد انگیزه در زندگی فرد شود، اما اگر برنامه‌ریزی نامتناسب با ویژگی‌های نوجوان باشد می‌تواند یکی از جدی‌ترین مسائل تاثیرگذار در بی‌انگیزگی فرد باشد. انجام برنامه‌ریزی صحیح نیاز به یک مشاور و راهنمای تخصصی است. از این جهت برای برنامه‌ریزی مناسب که هماهنگ با ویژگی‌های شما باشد بهتر است از یک روانشناس کمک بگیرید.
پریشانی‌های روانشناختی
پریشانی‌های روانشناختی نظیر افسردگی، اضطراب، استرس و… عواملی هستند که به طور مستقیم با بی‌انگیزگی نوجوانان ارتباط دارند. علت این پریشانی‌های روانشناختی هرچه که باشد بر انگیزه نوجوانان تاثیر منفی دارد. زیرا که این مسائل باعث می‌شود تا فکر و ذهن نوجوان درگیر مشکلاتش باشد و انگیزه‌ای برای انجام دادن فعالیت‌ها و یا حل مشکل خود نداشته باشد.
راهکارهای ایجاد انگیزه در نوجوانان
انتخاب هدف مناسب
انتخاب هدف باید عاقلانه و قابل دستیابی باشد. مهمترین ویژگی که باعث انتخاب هدف مناسب می‌شود این است که فرد خودش و توانمندی‌هایش را بشناسد. نوجوان باید خودش را بدون مقایسه با دیگران بشناسد، این که چه مسائلی برای او جذاب است، چه چیزی را دوست ندارد و یا اینکه چه فعالیت‌هایی به او انگیزه می‌دهند. شناسایی این ویژگی‌ها باعث می‌شود تا فرد آگاهی و بینش بهتری نسبت به خودش پیدا کند و هدف مناسب‌تری را انتخاب نماید.
هدف‌های بیش از اندازه کوچک یا هدف‌های بیش از اندازه بزرگ معمولاً باعث از بین رفتن انگیزه نوجوان می‌شوند. در نتیجه می‌توان گفت مهمترین عامل موثر بر ایجاد انگیزه نوجوانان انتخاب هدف مناسب است. اگر به عنوان یک نوجوان در انتخاب اهداف زندگی خود سردرگم شده‌اید و یا دچار بی‌انگیزگی شده‌اید بهتر است با یک روانشناس گفتگو کنید تا بتوانید به کمک یکدیگر از این سردرگمی رهایی پیدا کنید.
برنامه‌ریزی مناسب
پس از انتخاب هدف متناسب با ویژگی‌های نوجوان گام بعدی برنامه‌ریزی مناسب داشتن است. برنامه‌ریزی مناسب بهتر است توسط نظارت یک روانشناس یا مشاور انجام گیرد. زیرا برنامه‌ریزی که توسط یک متخصص انجام شود ویژگی‌ها و توانمندی‌های نوجوان را در نظر می‌گیرد به طوریکه باعث ایجاد انگیزه و پیشرفت در او بشود.
تقویت و تشویق نوجوان
نوجوانی دوره‌ای پر از چالش و بحران برای فرد محسوب می‌شود. از این جهت اینکه فرد در دوران نوجوان احساس خوبی داشته باشد می‌تواند برایش کمک کننده باشد. یکی از مسائلی که در دوران نوجوانی برای فرد اهمیت پیدا می‌کند نظر دیگران درباره او است، از این جهت حمایت کردن و تشویق کردن نوجوان باعث ایجاد انگیزه‌ای مضاعف در او می‌شود و احساس خوبی به او دست می‌دهد. نادیده گرفتن نوجوان، توجه نکردن به او، سرزنش کردن و… از جمله عواملی هستند که باعث ایجاد ناامیدی نوجوانان می‌شوند. به عنوان یک والد یا مربی سعی کنید به نوجوانان اجازه ابراز وجود بدهید تا نظرشان را در ارتباط با مسائل مختلف بیان کنند و سپس از ارائه نظر و راهکارش تشکر کنید.
مشارکت با نوجوانان
مشارکت با نوجوانان، جویا شدن نظر آن‌ها در مسائل مختلف و به عبارتی توجه کردن به فعالیت‌های آن‌ها باعث می‌شود تا انگیزه بیشتری برای فعالیت داشته باشند. برای افزایش انگیزه نوجوان می‌توان در طول فعالیت‌های مختلف به اهداف و علایق آن‌ها توجه کرد و در ارتباط با این مسائل با آن‌ها گفتگو کرد. والدین نباید علایق و اهداف نوجوان را سرکوب و سرزنش کنند بلکه باید با او همراه شوند تا نوجوان مسائل مختلف را امتحان کند تا به هدف متناسب با ویژگی‌هایش برسد. همچنین شرکت در کلاس‌ها و آموزش‌های مرتبط با روش‌های تصمیم‌گیری، برنامه‌ریزی، انتخاب اهداف مناسب، مهارت‌های زندگی و… می‌تواند هم برای نوجوان و هم برای والدین موثر واقع شود.
نقش و تاثیر اعضای خانواده در ایجاد انگیزه نوجوانان
خانواده نقش مهمی در تعیین هویت و انتخاب اهداف نوجوان دارد. اگر هویت و اهداف نوجوان متناسب با ویژگی‌هایش نباشد، انگیزه‌ای هم برای انجام دادن فعالیت‌ها یا رسیدن به اهداف تحمیل شده از طرف اطرافیان ندارد. نوجوانان نیاز به راهنمایی و مراقبت والدین دارند اما والدین نباید بیش از اندازه در خواسته‌ها و علایق فرزند خود مداخله کنند بلکه باید به صورت حامی و پشتیبان باشند تا نوجوان بتواند به کمک والدینش مسائل را حل کند.